ZORGEN VOOR JEZELF IS EEN DAAD VAN VERANTWOORDELIJKHEID
interview: Nancy Boerjan
foto's: Titus Simoens
In Leven zonder filter vertelde Fleur van
Groningen vanuit haar eigen ervaring wat hoogsensitiviteit is en hoe ze daarmee
om leerde gaan. Een zoektocht die bijzonder herkenbaar bleek voor velen; het
boek ging al meer dan 60.000 keer over de
toonbank. Onlangs verscheen Voelen zonder filter waarin
ze verder doorgaat op trauma en emotie. Opnieuw doet ze dat aan de hand van
haar eigen verhaal, vaak pijnlijk en confronterend maar ook inspirerend, en
helder verwoord. “Een boek niet alleen voor wie hoogsensitief is, maar voor al
wie meer constructief wil omgaan met zijn of haar emoties”, vertelt ze. En daar
is nood aan. Voelen zonder filter vliegt al net zo
vlot de winkeldeur uit als haar voorganger. “Ik krijg opnieuw veel
lezersbrieven en -mails, het thema maakt erg veel los. Dat ondervond ik ook al
tijdens de lezingen die ik de voorbije vijf jaar hield en waarbij dikwijls heel
emotioneel gereageerd werd. Niet in het minst in West-Vlaanderen trouwens. Ik
heb ooit een West-Vlaams lief gehad en ken de clichés dus wel: harde werkers
met een baksteen in hun maag, die niet praten over emoties. Maar na een lezing
daar gebeurde het heel dikwijls dat mensen me omhelsden, zelfs huilden van
opluchting. Daar leek het taboe op gevoelens me zo mogelijk nog groter dan op
andere plaatsen in Vlaanderen. En dat terwijl ‘gevoelig mogen zijn’ heel
normaal zou moeten zijn. Maar velen onderdrukken hun gevoelens liever, of
beweren zelfs dat ze helemaal niet zo gevoelig zijn. Het lijkt mij net zoiets
als doen alsof je nooit naar het toilet gaat.”
Maar met Fleur zelf gaat alles goed. “Ik heb me nooit eerder zo gelukkig gevoeld als nu”, glimlacht ze. “Zo intens met trauma, het ontstaan er van en alles wat dat met zich meebrengt, bezig zijn, heeft me doen beseffen dat ik me voortaan volledig op dat thema wil toeleggen. Ik heb zelf een lange zoektocht afgelegd en eindelijk rust en heling gevonden. Nu is het tijd om anderen die nog op zoek zijn, te helpen. Ik ben uitgenodigd om op een evenement rond trauma in Amsterdam, naast tal van experts, een lezing te houden. Dat vind ik geweldig. Maar ik ben ook van plan om zelf opnieuw lezingen te houden.”
Je schrijft over trauma vanuit je eigen ervaring en ontleedt jezelf
daarbij tot op het bot. Hoe kijk je vandaag naar wat achter je ligt?
“Maar de slachtofferrol ligt me niet, ik blijf niet graag hangen in pijn en moeilijkheden. Daarom ben ik altijd blijven streven naar meer inzicht in mijn eigen handelen en dat van anderen. Om voorúit te komen. En dat brengt dan weliswaar nieuwe uitdagingen met zich mee, maar tenslotte ook heling. Ik weet nu dat het doorvoelen van een emotie, het accepteren ervan, tot inzicht leidt. Vroeger probeerde ook ik mijn emoties te ontkennen of te rationaliseren, maar daarmee los je niets op. Integendeel, ze blijven onderhuids knagen.”
Behalve dat je intussen veel kennis over traumatische ervaringen
verworven hebt, ben je intussen 40. Draagt dat bij aan de rust?
“Dat denk ik wel, ja. Het is een leeftijd waarop je een en ander in perspectief kunt plaatsen en beseft wat echt belangrijk is. Waarop je ook meer rekening houdt met je omgeving. Maar het is toch vooral therapie en zelfonderzoek, hard werken aan mezelf, die me gebracht hebben waar ik nu sta. Het zoeken naar antwoorden heeft altijd in me gezeten - zelfs toen ik op mijn twintigste ernstig suïcidaal was, bleef ik het als een vorm van opgeven beschouwen om dat ook echt te doen -, maar ik had hulp nodig om die antwoorden te vinden.”
Moeder worden op je 36ste
noem je het mooiste wat je overkwam, maar het bracht je ook opnieuw uit
evenwicht. Zelfs op de rand van een tweede burn-out.
“Hard
blijven werken, veel te weinig slaap, het gevoel dat ik geen leven meer
had naast moeder zijn... Ik voelde me oud en lelijk, ja. (lacht)
Maar nu dat voorbij is, heb ik
het gevoel dat ik zo'n beetje the best of both worlds
beleef. Niet meer zo fris als twintig jaar geleden, maar nog lang niet oud en mét de
nodige handvaten om het leven beter aan te kunnen.”
“Ik ben lang onzeker geweest over hoe ik er uit zie, en dat ben ik nog steeds wel
wat. Maar ik hecht meer belang aan een
fysiek goeie gezondheid. Ik was nooit sportief, maar nu ga ik zelfs regelmatig
zwemmen. Van uiterlijke tekenen van ouder worden lig ik dan weer niet wakker.
Integendeel, die zeggen net veel over een mens: aan oudere gezichten kun je
iemands persoonlijkheid aflezen. En dat vind ik dan weer interessant. Al moet
ik tegelijk toegeven dat ik de eerste rimpels rond mijn eigen ogen ook niet
echt geweldig vind.”
Je hebt onder meer
geleerd om jezelf weer graag te zien: hoe uit zich dat vandaag concreet?
“In zorgen voor mezelf, rekening houden met mezelf. Doordat ik in
mijn jeugd grensoverschrijdend gedrag meemaakte, leerde ik zelf ook niet waar
mijn grenzen lagen. Dat resulteerde in depressies, onevenwichtige relaties, en
het onvermogen om daarover te spreken. Daardoor heb ik lang gedacht dat het
egoïstisch is om voor jezelf te zorgen, een vorm van navelstaren. Pas toen ik
besefte dat ik niet meer voor anderen kon zorgen, omdát ik niet voor mezelf
zorgde, is de ommekeer er gekomen: zorgen voor jezelf is net een daad van
verantwoordelijkheid, ook tegenover je omgeving. Moeder worden heeft dat alleen
maar versterkt: als ik gelukkig ben, voelt mijn zoontje zich ook zichtbaar
goed.”
“De ultieme zelfzorgbeslissing voor mij is dan dat ik mezelf toesta om emoties te hebben en ze te beleven, in plaats van ze te veroordelen. Want net die emoties geven aan waar mijn grenzen liggen.”
Je
man omschreef je in een interview als een vrouw die alles heeft: humor, talent
én looks. De liefde heeft jou ook goed gedaan?
(lacht) “Hij kent ook al mijn mindere
kantjes, maar die verzwijgt hij heel lief. Maar Seppe en ik hebben een heel
goeie relatie, ja. Sinds acht jaar zijn we onafscheidelijk, we herkennen veel
in elkaar, kunnen heel goed met elkaar praten. Daar heb ik lang naar gezocht,
en het is zeker ook een factor die er toe bijdraagt dat ik me heb kunnen
losmaken van het verleden en nu goed in mijn vel zit.”
Alles is emotie,
schrijf je. Wat ontroert jou?
“Schoonheid in al haar vormen: in de natuur, dieren, kunst, muziek... De liefde ook, mijn zoon, en mensen die in hun hart laten kijken. Voorál mensen ontroeren me tegenwoordig. Door mezelf te analyseren, heb ik ook een beter inzicht gekregen in hoe anderen in elkaar zitten. Vroeger maakten mensen mij vaak bang, nu heb ik meer mededogen. Ik begrijp nu dat mensen die kwetsen veelal zelf beschadigd zijn. Wat niet betekent dat ik op mijn kop laat zitten, integendeel, ik kan hard zijn. Ik stel duidelijk mijn grenzen, maar altijd vanuit respect naar mezelf en de ander toe.”
Als dochter van beeldend kunstenaar Flor Hermans schilderde je al als
kind. Dat heb je sinds een paar jaar opnieuw
opgenomen?
“Tekenen en schilderen was mijn passie en ik was er ook goed in.
Maar het liep mis tussen mijn vader en ik omdat hij niet geïnteresseerd was in
wie ik was, niets wilde weten ook over waar ik mee worstelde. Ik zette me af
tegen hem en de kunstwereld waarin hij vertoefde, en stopte jarenlang met
schilderen.”
“Pas toen een tweede burn-out om de hoek loerde, ben ik er opnieuw
mee begonnen. En het was een verademing. Vroeger dacht ik dat ik met schilderen
niemand anders kon helpen. Met artikels schrijven kon ik dat wel, dus
concentreerde ik me daarop. Zelfs té veel dus, waardoor ik overwerkt geraakte.
Nu weet ik dat schilderen óók een vorm van zelfzorg is. Ik voel me er beter
door, en ben daardoor een beter mens voor anderen.”
Heeft het ook de relatie met je vader kunnen herstellen?
“Pas enkele jaren na zijn dood. Ik heb hem tijdens zijn laatste dagen opgezocht en verzorgd. Hij is tot op het eind dezelfde gebleven. Maar ik was wel veranderd, en ik had intussen niets meer van hem nodig – dacht ik. Ik heb hem vergeven, ook hij droeg een zware rugzak met zich mee en groeide op in een gezin waar emoties geen plaats hadden. Maar het bleef moeilijk, een kind blijft altijd verlangen naar de liefde van een ouder. Zijn dood heeft me dan ook echt omver geslagen. Alsof ik iemand verloren was, die ik nooit had gehad. Maar goed, nu schilder ik zelfs met de penselen van mijn vader, op zijn ezel. We hebben vrede gesloten.”
“Al sinds zijn dood, maar het is nog lang niet klaar. Het is ook al een paar keer herschreven,
omdat ik sindsdien ook als mens blijf verder evolueren. De eerste versie
schreef ik in de pijn van het rouwen, dat klopte niet meer met wat ik nu voel.
En het mag vooral geen wraakroman worden, eerder een verhaal van vergeving.”
Een jaar geleden
ontdekte je bovendien dat je hoogbegaafd bent.
“Ik heb geen diploma, ik werd op school dom genoemd. Maar ik heb
wel andere kenmerken waardoor mensen die het kunnen weten me aanraadden om me
te laten onderzoeken. Toen bleek dat ik hoogsensitiviteit combineer met een
vrij hoog IQ. Dat heet dan hoogbegaafdheid, wat niet hetzelfde is als
hoogintelligent zijn voor alle duidelijkheid. Het komt er op neer dat je alles heel intens beleeft en vanuit
drie perspectieven bekijkt: vanuit jezelf, vanuit de ander én vanuit een soort helicopterview. En doordat je voortdurend alle
mogelijkheden overziet, leg je de lat erg hoog, wat positief kan zijn maar ook
verlammend kan werken. Het is eigenlijk niets meer dan een manier van zijn,
niet iets om over te stoefen of zo. En voor mezelf is het gewoon goed om dit te
weten. Vroeger haalde ik mezelf altijd naar beneden, nu weet ik wat ik waard ben,
met mijn positieve kanten én mijn gebreken.”
(Dit interview verscheen op 15 oktober 2022 in de weekendbijlage van De Krant van West-Vlaanderen)
Wie
is Fleur van Groningen?
- Fleur van Groningen (40) is journalist voor Psychologies en cartoonist voor The Art Couch. Eerder werkte ze voor onder andere Knack, De Morgen, Het Nieuwsblad, NRC Handelsblad en Goedele.
- In 2017 publiceerde ze de bestseller Leven zonder filter, over haar ervaring met hoogsensitiviteit. In 2020 volgde Mijn kind, mijn spiegel, over trauma en moederschap. Voelen zonder filter is haar zesde boek. Ze schreef tussendoor ook een roman, Swingers.
- Ze is getrouwd met auteur en scenarioschrijver Seppe van Groeningen; samen hebben ze een zoontje, Rex.
Fleurs tips:
- The Wisdom of Trauma: een zeer inspirerende en laagdrempelige documentaire rond de Amerikaans-Hongaarse traumaspecialist Dr. Gabor Maté. De film focust op het ontstaan van trauma en de lessen die we eruit kunnen leren. Het doorvoelen van onze grootste pijn blijkt de poort naar herstel. Je kan de film online bekijken op thewisdomoftrauma.com.
- De fontein, vind je plek - Grip op je leven door inzicht in je familiesysteem: dit helder geschreven boek van de Nederlandse coach en familieopsteller Els van Steijn legt je uit hoe de geheimen en trauma’s van jouw voorouders nog steeds een effect hebben op jouw leven. Maar ook hoe je dit kunt veranderen, waardoor je die erfenis niet doorgeeft aan de volgende generaties.
- C'mon C'mon: deze ontroerende film – geregisseerd en geschreven door Mike Mills en met een geraffineerde Joaquin Phoenix in de hoofdrol – biedt je een blik in het hoofd van een hoogbegaafd jongetje. Het is een intimistische prent, in elegante zwart-wit fotografie, die de kijker voorzichtig verleidt, om hem uiteindelijk omver te blazen met schoonheid en wijsheid.
.png)
